Câu chuyện làng quê mịt mù và bản tin còn bỏ trống
Hôm rồi, ngang qua cánh đồng ven quốc lộ, thấy khói bốc nghi ngút từ những
đống rơm đang cháy. Gió quạt
mạnh, khói bay xám trắng trời. Người đi xe máy đưa tay che mặt, mấy đứa nhỏ đi
học về ho sặc sụa.
Ngay sát bên đồng là bảng tin “Xây
dựng nông thôn mới xanh”, treo lủng
lẳng trong gió. Bảng tin xanh, mà khói thì trắng xám. Nhìn cảnh ấy, tôi nghĩ: Có
những thứ diễn ra ngay trước mắt, nhưng không lên báo thì coi như… chưa từng tồn
tại.
Và tôi chợt
thấy có gì đó nghèn
nghẹn. Một xã muốn giảm đốt rơm, một HTX muốn
làm mô hình mới, một doanh nghiệp muốn thu mua… mà báo chí chưa vào cuộc thì khó thành chuyện lớn.
Báo chí
giống như con nước đầu mùa.
Không có nước chảy, phù sa
không về. Không có báo chí
dẫn dắt, tư duy mới khó mà lan xa.
 |
Đây không phải chuyện kỹ thuật - đây là chuyện tư duy
Sai lầm lớn nhất là xem rơm rạ như một bài toán kỹ thuật:
mua máy cuộn rơm, phân loại rơm, xử lý sinh học, làm phân hữu cơ. Những thứ đó chỉ
là giải pháp. Gốc rễ là tư duy của ngành hàng lúa gạo.
Nhiều đời nay, người ta chỉ nhìn “lúa
- gạo - cám - trấu”. Còn rơm rạ chỉ như thứ vướng víu, thứ phải đốt, thứ không
có giá trị. Nhưng trong tư duy mới, rơm rạ chính
là một phần của ngành hàng lúa gạo, không phải phụ phẩm.
Nó là “nửa kia của cây lúa”. Giống như một cái áo, người ta chỉ
nhìn mặt trước, mà quên
mặt sau cũng quan trọng như nhau.
Nếu báo chí
không thay đổi cách
nhìn, thì chính quyền địa phương, doanh nghiệp, HTX, bà con nông dân cũng khó thay
đổi. Bởi vì báo chí
là người định hình nhận thức xã hội. Báo chí kiến tạo là vậy.
 |
Báo chí
- người dẫn đường cho cuộc “cách mạng một cọng rơm”
Cuộc cách mạng này không ồn ào. Không cờ hoa, không khẩu hiệu. Nó bắt
đầu từ một câu chuyện nông dân không muốn đốt mà phải đốt; một HTX dám thu gom rơm; một doanh nghiệp nhìn
thấy tài nguyên trong làn khói; một cán bộ xã dám nghĩ khác; một bài báo chạm vào nỗi đau, và mở ra hy vọng.
Báo chí
có vai trò gì?
•
Gọi
đúng tên vấn đề: Đốt
rơm là đốt tài nguyên, đốt tiền,
đốt cơ hội.
•
Kể
câu chuyện người thật:
Nông dân thay đổi khi có đầu ra.
•
Truyền
cảm hứng cho doanh nghiệp:
Thấy được thị trường mới trong rơm rạ và có phương án hành động cụ thể.
•
Khơi
dậy tinh thần tiên phong của địa phương.
•
Tạo
áp lực xã hội để chính quyền hành động mạnh hơn.
•
Lan
tỏa mô hình tốt để xã này học xã kia.
Báo chí
là người “đẩy bánh xe đầu tiên” cho vòng tuần hoàn rơm rạ.
 |
Tư duy hệ thống - báo chí không đứng ngoài hệ sinh thái
Một hệ sinh thái rơm rạ bền vững cần nông dân không đốt;
HTX tổ chức thu gom; doanh nghiệp thu mua chế
biến; trường - viện chuyển giao kỹ thuật; chính quyền có cơ chế hỗ trợ; báo chí truyền cảm hứng, tạo động lực xã hội
Không có báo chí,
hệ sinh thái thiếu dòng chảy thông tin. Không có dòng chảy, hệ thống không vận
hành. Hệ sinh thái giống dòng Mekong vậy. Phải có dòng chảy, mới có phù sa. Báo chí chính là phù sa của nhận thức.
Vì sao báo chí
cần bước vào cuộc
chuyển đổi này?
Đây là
câu chuyện lớn của nông nghiệp Việt Nam.
Giảm đốt rơm sẽ giảm phát thải, bảo vệ đất, chống ô nhiễm.
Đây là
câu chuyện kinh tế.
Rơm rạ có thể thành phân hữu cơ, nấm rơm, vật liệu xây dựng sinh học, viên nén biomass, thức ăn chăn nuôi. Đó chính
là giá trị tăng thêm cho ngành lúa gạo.
Đây là
câu chuyện việc làm, sinh kế. Hàng
ngàn người có thể
có nghề mới từ: thu gom rơm, vận chuyển rơm, chế biến rơm, bán sản phẩm từ rơm
Đây là
câu chuyện phát triển nông thôn mới. Không
đốt rơm, môi trường trong sạch, nền tảng của nông thôn xanh - thông minh.
Đây là
câu chuyện của báo chí
đổi mới chính
mình. Báo chí không chỉ phản ánh, mà phải dẫn dắt,
khơi gợi, kết nối, truyền cảm hứng, tạo áp lực tích cực, đồng hành cùng
người dân.
 |
Báo chí
cần viết điều gì?
Viết về nỗi khó của dân để đồng cảm. Người nông dân đốt rơm vì không có lựa chọn, báo chí giúp nói lên tiếng nói ấy.
Viết về mô hình tốt để lan tỏa. Xã nào làm tốt, HTX nào đi đầu, viết liền.
Viết về doanh nghiệp tiên phong để khích lệ. Một doanh nghiệp dám làm trước có thể là động lực cho trăm
doanh nghiệp sau.
Viết về chính quyền dám nghĩ khác để cổ vũ. Cán bộ xã này dám làm, xã khác học theo.
Viết về tầm nhìn để mở lối tư duy mới. Đây là “cuộc cách mạng một cọng rơm”.
Không phải chuyện nhỏ, mà là chuyện thay đổi cả cấu trúc ngành hàng lúa gạo.
Khi báo chí
cầm bút, rơm không còn thành khói
Nếu mỗi bài báo là một ngọn gió, thì báo chí chính là cơn gió đưa làn khói rời khỏi cánh đồng, trả lại bầu trời xanh cho quê mình. Báo chí không chỉ làm nghề. Báo chí làm sứ mệnh: gọi tên điều chưa ai gọi; thấy điều người ta không muốn thấy; nói điều xã hội cần nghe; mở ra con đường mới cho tư duy nông thôn.
Cuộc cách mạng một cọng rơm cần người tiên phong. Báo chí có thể là người tiên phong mạnh nhất. Khi báo chí lên tiếng, cả hệ thống sẽ chuyển động. Khi hệ thống chuyển động, khói rơm sẽ không còn bay nữa. Và tương lai nông thôn sẽ bắt đầu từ chính cọng rơm hôm nay.
Bài: Lê Minh Hoan
Ảnh: Internet
