Chặng đường phía trước không dễ. Nhưng nếu không bắt đầu hôm nay, thì bao giờ hạt gạo Việt mới có vị thế xứng đáng?
Nếu cụ Nguyễn Du viết: “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”, thì trong chuỗi ngành hàng lúa gạo, chữ tâm ấy là biết vì người trồng lúa, vì người tiêu dùng, vì môi trường sống, vì tương lai bền vững của cả quốc gia.
Đó là nỗi trăn trở của Phó Chủ tịch Quốc hội, Nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan trong bài viết "Từ hạt giống trên tay đến giấc mơ thương hiệu quốc gia" gửi đến Hiệp hội Ngành hàng Lúa gạo Việt Nam (VIETRISA).
VIETRISA trân trọng giới thiệu bài viết của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan:
---oOo---
Ở một vùng quê nào đó, giữa Đồng bằng sông Cửu Long, có người nông dân đang lom khom đặt từng hạt giống xuống thửa ruộng vừa cày xong. Gió từ con sông gần đó thổi về mát rượi. Trên tay ông, hạt giống không chỉ là khởi đầu cho một mùa lúa, mà còn là sự tiếp nối bao thế hệ sống nhờ hạt gạo.
Ông đâu hay, ở một nơi xa xôi, có những người đang ngồi lại cùng nhau, vẽ nên một tầm nhìn mới cho ngành hàng mà ông gắn bó cả đời. Họ không chỉ nói chuyện “năng suất, sản lượng” như xưa nay vẫn thế. Họ nói về chuỗi giá trị, thị trường thế giới, giảm phát thải, chống biến đổi khí hậu, tiêu dùng bền vững, và hơn cả, là câu hỏi từng ray rức bao người: “Làm sao để hạt gạo Việt Nam trở thành một thương hiệu được nể trọng toàn cầu?”. Từ nỗi trăn trở đó, VIETRISA, Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam ra đời.
 |
| Bộ trưởng Lê Minh Hoan tại Đại hội thành lập VIETRISA 11-12-2023. |
Một hạt gạo - Nhiều bàn tay
Hạt gạo không tự lớn lên. Hạt gạo cần mưa thuận gió hòa. Nhưng hơn hết, cần những bàn tay. Là tay người nông dân ươm giống. Tay người cán bộ nghiên cứu chọn lọc, lai tạo. Tay người HTX tổ chức mùa vụ, canh tác bài bản. Tay thương lái thu mua, tay doanh nghiệp chế biến, tay chuyên gia xúc tiến, tay nhà khoa học đo đếm chất lượng, tay người làm chính sách mở đường cho thị trường…
Một hạt gạo đi từ đồng ruộng tới bàn ăn của người tiêu dùng quốc tế là một hành trình dài. Đi qua biết bao công đoạn, bao nhọc nhằn của con người. Đi qua bao rủi ro, từ lũ lụt, hạn hán. Đi qua những rào cản kỹ thuật, tiêu chuẩn nhập khẩu, và cả những biến động địa chính trị toàn cầu. Muốn hạt gạo Việt Nam có tiếng nói, phải bắt đầu bằng một tổ chức đủ tầm vóc, đủ năng lực kết nối toàn chuỗi ngành hàng, từ người trồng đến người tiêu dùng cuối cùng.
VIETRISA - Kiến trúc mới cho ngành hàng cũ
Tên gọi VIETRISA mang trong nó một kỳ vọng lớn lao. Xây lại từ đầu cấu trúc ngành hàng lúa gạo, theo một logic mới, tư duy mới, và tâm thế mới. Chỉ có cấu trúc ngành hàng bền vững hạt gạo Việt mới cùng nhau tựntin, tự hào đi xa.
Không còn ai đi riêng lẻ. Người trồng phải biết nhu cầu thị trường. Người chế biến phải hiểu quy trình canh tác. Người làm chính sách phải nghe được tiếng nói từ ruộng đồng. Người làm thương hiệu phải biết lịch sử hạt giống. Cần một không gian tập hợp nông dân, HTX, doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà quản lý, tổ chức quốc tế cùng ngồi lại với nhau, cùng thở một nhịp, cùng nghĩ một đường. Không phải ai cũng cần đứng trên sân khấu. Nhưng ai cũng cần được có tên tính trong một chuỗi ngành hàng công bằng, minh bạch, hiệu quả.
 |
| Thứ trưởng Bộ NN-TN Trần Thanh Nam và Phó Chủ tịch thưởng trực VIETRISA Lê Thanh Tùng khảo sát mô hình thí điểm lúa chất lượng cao phát thải thấp tại HTX Thắng Lợi, Đồng Tháp tháng 8/2024 (ảnh LH Vũ). |
Cơ cấu không phải chỉ để tổ chức - Mà để tạo sinh khí
VIETRISA đặt Văn phòng chính tại TP.Hồ Chí Minh. Đây là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước. Đây là nơi có thể kết nối các nguồn lực trong và ngoài nước, từ cơ quan quản lý đến doanh nghiệp, từ các sứ quán đến nhà đầu tư, từ viện nghiên cứu đến các hiệp hội bạn.
Chi nhánh Cần Thơ, đặt giữa lòng đồng bằng. Nơi đây gần đất nhất, gần nông dân nhất, gần những cánh đồng đang chuyển mình sang hữu cơ, tuần hoàn, truy xuất nguồn gốc. Cần Thơ sẽ là cánh tay thực thi, nơi tác nghiệp các chương trình tập huấn, tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật và tổ chức lại sản xuất.
Xung quanh hai đầu mối ấy là hệ thống các ban chuyên môn: từ Ban nghiên cứu giống, quy trình canh tác, chế biến, đến Ban xúc tiến thị trường, Ban huấn luyện nông dân, tổ chức liên kết hợp tác. Không đơn thuần là mô hình hành chính. VIETRISA mà là một cỗ máy học hỏi sáng tạo, là trung tâm kết nối tri thức ngành hàng lúa gạo toàn cầu.
Không có thương hiệu nào mạnh nếu không kể được câu chuyện
Câu chuyện hạt gạo Việt không thể dừng lại ở sản lượng. Khi giá lên, lúc giá xuống như một điệp khúc có khi bổng, khi trầm. Phải kể được chuyện ai trồng ra nó, trồng ở đâu, vì sao họ canh tác sạch, và làm thế nào để bữa ăn của người tiêu dùng cũng là một phần của sự bền vững.
Tạp chí “Lúa gạo Việt Nam” chính là không gian để kể những câu chuyện như thế. Không chỉ truyền thông cho Hiệp hội, Tạp chí là nơi ghi lại nỗ lực của từng nông dân, doanh nghiệp, nhà khoa học; xu hướng tiêu dùng thông minh và nhân văn. Tạp chí cũng là bộ mặt của một đất nước khởi tạo nền văn minh lúa nước. Tạp chí giới thiệu thương hiệu hạt gạo Việt ra thế giới. Tạp chí cũng là diễn đàn gợi mở chính sách qua góc nhìn thực tiễn.
Ấn phẩm có thể định kỳ, song ngữ, xuất bản kết hợp in và điện tử. Ấn phẩm không chỉ để đưa tin, là một bản tin, mà để dẫn dắt một cuộc đổi thay của người nông dân, doanh nghiệp và cả người tiêu dùng. Ấn phẩm giới thiệu những mô hình lúa sinh thái - tuần hoàn, tích hợp quy trình canh tác với công nghệ; công nghệ thu hoạch và sau thu hoạch, công nghệ chế biến sau gạo.
 |
| VIETRISA hướng đến ra mắt Tạp chí Lúa gạo VIỆT NAM. |
Huy động xã hội - Không phải xin cho, mà là cùng nhau tạo giá trị
VIETRISA không tự mình làm tất cả, mà tạo ra sân chơi đủ minh bạch - đủ hấp dẫn - để mọi bên tự nguyện tham gia. Tổ chức hội đồng bảo trợ quy tụ doanh nghiệp lớn, ngân hàng, quỹ phát triển quốc tế, tổ chức phi chính phủ. Gắn trách nhiệm xã hội, mục tiêu giảm phát thải, phát triển bền vững. Kết nối viện - trường - doanh nghiệp - nông dân để tạo vòng tròn học tập từ những giảng đường không tách khỏi ruộng đồng. Gọi vốn cộng đồng cho các hoạt động truyền thông, số hoá thông tin, giáo dục kỹ năng số cho nông dân. Kêu gọi sự ủng hộ truyền thông qua báo chí, podcast, video kể chuyện, fanpage, kênh truyền hình, để ai cũng hiểu, ai cũng thương lấy hạt gạo quê mình.
Từ hạt giống hôm nay đến thương hiệu ngày mai
Chặng đường phía trước không dễ. Nhưng nếu không bắt đầu hôm nay, thì bao giờ hạt gạo Việt mới có vị thế xứng đáng?. Nếu cụ Nguyễn Du viết: “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”, thì trong chuỗi ngành hàng lúa gạo, chữ tâm ấy là biết vì người trồng lúa, vì người tiêu dùng, vì môi trường sống, vì tương lai bền vững của cả quốc gia.
Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam - VIETRISA - không chỉ là một tổ chức. Đó là một kiến trúc phát triển. Là một hệ sinh thái của lòng tin. Là mái nhà chung của những người biết quý hạt gạo, biết lắng nghe tiếng lòng từ cánh đồng.
Và nếu ai hỏi: “Hạt gạo Việt Nam có gì đặc biệt?”, hãy mỉm cười và đáp: “Có cả một đất nước đứng sau nó”. Vì Thịnh vượng khởi đầu từ người trồng lúa!".
LÊ MINH HOAN
