Bài dự thi: Bóng mẹ trên cánh đồng trăng

Ánh trăng trên đồng là ánh sáng dịu dàng nhất tôi từng thấy trong đời. Khác hẳn thứ ánh sáng xanh đau mắt phát ra từ màn hình máy tính của tôi, hay thứ ánh sáng đủ màu sắc nhảy nhót trên đường phố. Ánh trăng lặng lẽ như chính người nông dân chân chất quê tôi. Ánh trăng dịu dàng như tình mẹ.

 

Bài dự thi “Lúa gạo Việt – Nguồn cội và tương lai”

BÓNG MẸ TRÊN CÁNH ĐỒNG TRĂNG

LÊ THỊ HẰNG (xã Quảng Phú, tỉnh Đắk Lắk).

Nếu ký ức hữu hình, hẳn nó sẽ mặn như giọt mồ hôi mẹ rơi trên đồng ruộng, thơm như mùi rơm phơi dưới nắng, bùi như cơm nắm muối vừng mẹ gói trong lá chuối, lá sen. Tuổi thơ tôi đo bằng những mùa cấy gặt, bằng bước chân theo mẹ ra đồng trong đêm trăng sáng. Mẹ tôi - người đàn bà nhỏ nhắn, lưng còng xuống theo từng mùa vụ, bà gánh cả cuộc đời trên vai, nuôi tôi khôn lớn từ hạt lúa quê nhà.

Quê tôi ở Bắc Trung Bộ, nơi bãi bồi nằm kế bên dòng sông Mậu Khê nhỏ bé. Người làng tôi vẫn bảo con sông này là nhánh con, mang phù sa từ sông Mã chảy về nuôi lớn bao thế hệ. Dòng sông xanh hiền hòa, uốn lượn như dải lụa mềm khép nép bên những thửa ruộng nối dài bát ngát, cò bay mỏi cánh. Dòng Mậu Khê là "mạch máu" nuôi ruộng đồng, cung cấp nguồn nước quý giá giúp người nông dân tưới tiêu quanh năm suốt tháng.

Tôi sinh ra và lớn lên từ ngai ngái mùi bùn non, ung ủng mùi rơm rạ ủ lâu ngày, mằn mặn giọt mồ hôi của mẹ và tiếng chân trâu khua bì bõm trong buổi sớm, buổi chiều. Những ngày mùa, nhà nào cũng rộn ràng tiếng nói cười, tiếng gọi nhau í ới từ đầu làng đến cuối xóm. Nhưng phía sau sự rộn rã ấy là vô vàn những khó khăn, vất vả mà chỉ người nông dân một nắng hai sương mới thấu rõ.

Tôi tạc vào tâm trí hình ảnh mẹ, vai gánh đôi thúng mạ, nhanh thoăn thoát bước đi trong ánh trăng vằng vặc giữa cánh đồng bao la của vụ Hè Thu. Mẹ gánh mạ đi trước, tôi lẽo đẽo theo sau, chân lội bì bõm trong nước mát lạnh ngập bùn. Nhớ cho tới vụ Đông Xuân, khi cái lạnh ngấm vào da thịt, buốt tới tận xương, khiến đứa trẻ như tôi không ít lần ứa nước mắt. Có lần, mẹ đi cấy giữa trời rét buốt, ánh trăng bàng bạc soi chưa tỏ nên mẹ phải đeo đèn pin trên trán để thấy đường cấy lúa. Từng khớp ngón tay mẹ bị cái lạnh tái tê bao bọc sưng vù, tím tái, mẹ phải về ngâm tay vào chậu nước ấm nấu lá lốt thái thêm vài lát gừng. Hơi nước bốc lên nghi ngút, mùi cay nồng của gừng quyện với mùi lá lốt tươi, khiến tôi chẳng bao giờ có thể quên.

Ánh trăng trên đồng là ánh sáng dịu dàng nhất tôi từng thấy trong đời. Khác hẳn thứ ánh sáng xanh đau mắt phát ra từ màn hình máy tính của tôi, hay thứ ánh sáng đủ màu sắc nhảy nhót trên đường phố. Ánh trăng lặng lẽ như chính người nông dân chân chất quê tôi. Ánh trăng dịu dàng như tình mẹ. Ngọt ngào như hương lúa mạ non. Tôi đã lớn lên theo ánh trăng sáng và hành trình cây lúa. Từ khi mẹ lựa hạt giống thật chắc, ngâm nước theo từng giai đoạn, đến khi mạ non mọc lên mướt mát như tấm thảm xanh, rồi ra ruộng cấy xuống từng hàng, từng lối. Mỗi công đoạn là một lần lưng mẹ còng thêm, mẹ cúi xuống sát mặt đất như thể đang trò chuyện cùng cây lúa.

Lúa lớn lên từng ngày mang theo nỗi âu lo của mẹ cũng lớn dần. Chỉ cần một đợt bão tràn về, một cơn gió lớn, một ngày nước ngập quá lá lúa, là cả mùa vụ coi như mất trắng. Tôi đã thấy mẹ đứng lặng hàng giờ bên ruộng lúa sắp thu hoạch bị đổ rạp sau trận bão, nước ngập tới thắt lưng, hạt lúa bắt đầu nhu nhú nảy mầm trăng trắng. Mẹ dầm mình giữa ruộng, buộc lại từng bụi lúa, gỡ từng thân rạ nằm ngả rạp như thể cứu lấy hy vọng sống mong manh của chính mình. Mỗi lần nhớ lại ánh mắt buồn thăm thẳm của mẹ, sống mũi tôi bất giác cay xè. Đối với mẹ cây lúa là tất cả, là vốn liếng, là sự sống, là từng bữa đói no, là cặp sách, là tương lai của cả đàn con.

Tuổi thơ tôi gắn liền với lúa, với rơm. Rơm là thứ bao quanh cuộc sống của tôi từ lúc sinh ra cho đến khi trưởng thành. Trẻ con quê tôi hơn ba mươi năm về trước, không có đồ chơi hiện đại, không có công viên hay nhà sách, nhưng có cả một thiên đường tuổi thơ bên đống rơm chất cao ngất sau mỗi mùa gặt. Chúng tôi chơi trốn tìm trong rơm, trượt từ đỉnh nóc đống rơm xuống, rồi chui rúc vào trong rơm để hít hà mùi hương dìu dịu của nếp mới.

Mẹ kiên nhẫn lấy từng cọng rơm tút lõi để bện chổi quét nhà. Bố ngồi cần mẫn cột từng bó rơm, đan san sát vào nhau để lợp lên mái ngói giúp chống thấm dột mỗi mùa mưa bão tới. Những buổi tối mùa đông, mẹ nhóm bếp nấu cơm bằng rơm, rồi tiện tay vùi thêm củ khoai, củ sắn thơm nức trời chạng vạng, tỏa bay bay khói lam chiều trên nóc bếp. Đến bây giờ, giữa phố xá phồn hoa, tôi vẫn luôn thấy thiếu một mùi hương - mùi của rơm ủ lâu ngày, của khói bếp mẹ nấu mỗi chiều. Ôi chao! Tôi nhớ da diết, nhớ cồn cào mùi rơm bếp!

Hồi đó, tôi học cấp III ở thị trấn Vạn Hà cách nhà hơn 10 cây số. Con đường tới trường có một quãng dài đường đất, mùa mưa lầy lội, mùa hè bụi mù. Thứ làm chuyến đi thêm khó nhọc là những đoạn đường dân làng phơi rơm sau mỗi mùa gặt. Xe đạp trượt trên rơm, bánh xe quấn chặt rơm, nặng trĩu từng vòng quay lộc cộc như đèo đá. Mùa hè, tôi gò lưng đạp xe, mồ hôi nhễ nhại ướt đầm lưng áo, chân mỏi rã rời nhưng lòng vẫn quyết không bỏ học. Mỗi khi tôi đạp xe về đến nhà, mẹ đã nấu cơm chờ sẵn. Nhìn bát cơm dẻo trắng ngần giản dị thật trân quý biết bao. Tôi biết, mẹ đã vất vả ra sao, cực khổ thế nào để có được bát cơm trắng dẻo ngọt ấy.

Năm mười tám tuổi, tôi rời xa quê hương, rời xa lũy tre làng, mang theo giấc mơ được học cao hơn, đi xa hơn, thoát ra khỏi những cánh đồng ngập nắng gió, ngập ánh trăng và những mùa lúa thất thường. Tôi không biết mẹ nghĩ gì khi tiễn tôi trên chuyến xe đò đầu tiên lên thành phố nhập học. Tôi chỉ nhớ mẹ lo gói ghém quần áo, đồ đạc và không quên mang thêm túi gạo, tay bị tay nải chở tôi ra bến xe. Mẹ còn dúi vào tay tôi lưng lưng bọc cơm nắm muối vừng vừa rang, được đùm kỹ bằng lá chuối và vài tờ tiền có được khi bán vội tạ thóc hôm qua. Cứ thế, theo từng hạt thóc mẹ đếm từng ngày, từng tháng vất vả nuôi tôi ăn học.

Phải! Bây giờ tôi đã đi, đi thật xa nơi đồng ruộng, xa vụ Hè Thu, vụ Đông Xuân thất thường, thậm chí mất trắng mùa vụ vì thời tiết khắc nghiệt. Nhưng tôi luôn nhớ, mãi nhớ nơi mình lớn lên từ dòng Mậu Khê hiền hòa, từ hạt lúa, hạt gạo mẹ cưu mang. Những năm tháng học hành thiếu thốn, cơm gạo quê đã nuôi tôi qua biết bao mùa thi. Tôi kể sao cho xiết giá trị của từng hạt lúa, là cả mùa đông rét mướt mẹ đi cấy sưng khớp ngón tay. Là mùa hè nắng cháy mẹ đi gặt bị say nắng. Là bàn tay chai sạn, cằn khô thô ráp, mẹ đã gắn bó cả cuộc đời bên đồng ruộng để tôi được tiếp tục học hành.

Cuộc sống nơi phố thị tấp nập không làm tôi quên mùi đất quê mình. Tôi vẫn nhớ con đường đất cũ, nhớ mùa cấy mùa gặt, nhớ nắm cơm trắng muối vừng của ngày đã xa. Giữa đô thị đông người, tôi vẫn nghe râm ran trong đầu thanh âm tiếng bước chân bì bõm dưới đồng nước, tiếng gà gáy ban mai, tiếng mẹ gọi tôi dậy những sớm sáng trăng.

Giờ đây, tôi là một điều dưỡng viên. Công việc không hề nhẹ nhàng, nhiều ca trực trắng đêm, nhiều lúc chứng kiến sinh ly tử biệt. Mỗi lần cảm thấy mệt mỏi, tôi lại nghĩ tới mẹ - người phụ nữ đi cấy sáng trăng, gánh gạo nuôi tôi khôn lớn. Bàn tay tôi chăm sóc bệnh nhân hôm nay là “nối dài” đôi bàn tay của mẹ từng ngâm trong bùn lạnh, cấy từng bụi mạ nhỏ, dựng từng tia hy vọng lớn cho con gái của mình. Tôi hiểu, mỗi con đường tôi đi đều bắt đầu từ lối mòn trên ruộng đồng năm ấy. Tôi không thể nào quên được dáng mẹ giữa đồng lúa xanh rì, dào dạt ánh trăng. Tôi không thể nào sống một cuộc đời vô nghĩa khi từng hạt gạo tôi ăn là hạt ngọc mà mẹ dày công gói ghém từ những giọt mồ hôi.

Tôi đi khỏi làng, nhưng chưa bao giờ rời khỏi gốc rạ, đống rơm. Vì đó là nơi tôi sinh ra, là nơi tôi thuộc về, nơi hạt lúa nuôi tôi thành người, nơi tôi mãi mãi mang ơn, nơi có bóng mẹ trên cánh đồng trăng./.