Rẫy nằm trên lưng đồi, nơi từng luống lúa chín vàng rực, hạt cong đầy trĩu bông, mùi thơm thoang thoảng lan trong gió. Tôi đứng trên đỉnh dốc, nhìn xuống những đám lúa lấp lánh như sóng vàng dập dờn dưới nắng. Mỗi bông lúa như một nụ cười, gương mặt ai nấy đều hồng lên trong ánh bình minh.


 Bài dự thi: “Lúa gạo Việt – Nguồn cội và tương lai”

MÙA GẶT LÚA RẪY

HOÀNG HÀ THẾ    (phường Phú Yên, tỉnh Đắk Lắk)

                                   

Trên triền đồi thoai thoải, khi những đám mây chiều còn lững thững vắt ngang sườn núi, những hạt nắng cuối ngày vẫn rơi lấp lánh trên thửa rẫy vàng ươm, tôi nghe lòng mình dâng lên một cảm xúc khó tả. Đó là mùa gặt – mùa mà đất trời, con người và cỏ cây đều ngân lên khúc hát của sự no đủ, của niềm hân hoan giản dị sau bao tháng ngày gieo trồng, chăm bón.

Sáng sớm, khi sương còn đọng trên tán lá cây, con đường lên rẫy đã rộn ràng tiếng bước chân người. Từ xa, tiếng cười xen lẫn tiếng gọi nhau í ới đi lên rẫyđể gặt lúa…

Rẫy nằm trên lưng đồi, nơi từng luống lúa chín vàng rực, hạt cong đầy trĩu bông, mùi thơm thoang thoảng lan trong gió. Tôi đứng trên đỉnh dốc, nhìn xuống những đám lúa lấp lánh như sóng vàng dập dờn dưới nắng. Mỗi bông lúa như một nụ cười, gương mặt ai nấy đều hồng lên trong ánh bình minh.

Tiếng liềm cắt “xoẹt xoẹt” hòa cùng tiếng nói cười ríu rít. Mỗi nhát cắt là một niềm vui, là kết quả của bao mồ hôi, bao đêm lo lắng khi trời đổ mưa hay khi nắng hạn. Những bó lúa được gom lại, xếp thành hàng đều đặn như những nốt nhạc vàng trên bản nhạc mùa gặt.

Mùa gặt ở rẫy vùng núi khác với đồng ruộng dưới xuôi. Ở đây không có máy gặt, không có tiếng động cơ ầm ầm, chỉ có tiếng người và tiếng tự nhiên. Mọi thứ diễn ra chậm rãi, thủ công nhưng chan chứa tình người. Người lớn cắt lúa, trẻ con chạy quanh nhặt bông rơi, mấy cụ già ngồi tách hạt, vừa làm vừa kể chuyện xưa.

Có cụ kể về những năm đói, khi hạt gạo quý như vàng. Có cô gái vừa bó lúa vừa cười khúc khích vì nhớ lại ngày đầu tiên ra rẫy, vụng về cắt nhầm cả nắm cỏ. Tiếng nói, tiếng cười rộn rã giữa trưa nắng như xua tan mệt mỏi, khiến không khí làm việc trở nên vui vẻ, đoàn kết.

Bữa cơm giữa rẫy thật đơn sơ: cơm nắm muối mè, dưa chua, vài quả cà pháo, một nồi canh rau dại hái vội dưới suối. Nhưng ai nấy đều thấy ngon miệng lạ kỳ. Giữa mênh mông đất trời, vị mặn của muối hòa với mồ hôi, với mùi lúa chín, tạo nên thứ hương vị chẳng thể tìm thấy ở nơi nào khác.

Buổi chiều, khi mặt trời bắt đầu nghiêng về phía núi, những bó lúa được chất đầy trên bạt, chờ người gùi về. Ánh nắng chiều đổ xuống, làm cả cánh rẫy vàng óng như dát mật. Từng hạt bụi nhỏ lấp lánh bay lên trong không gian thơm ngát mùi rơm mới.

Tôi ngồi nghỉ bên bờ rẫy, nhìn bàn tay mẹ rám nắng mà ấm áp. Những ngón tay gầy gò nhưng khéo léo, thoăn thoắt bó từng nắm lúa. Mẹ bảo:

– Năm nay được mùa con à, hạt chắc lắm, mưa nắng đều thuận.

Tôi nhìn ánh mắt mẹ sáng lên trong niềm vui giản dị. Đó là ánh sáng của hi vọng, của niềm tin vào cuộc sống. Với người dân làm lúa rẫy, mùa gặt không chỉ là mùa thu hoạch mà còn là mùa của lòng biết ơn đất trời, của sự kết nối giữa con người với thiên nhiên.

Những ngày này, buôn làng trở nên nhộn nhịp hơn hẳn. Tối đến, sau khi gặt xong, ai nấy tụ họp quanh bếp lửa, nướng bắp, hát những khúc hát mừng mùa. Tiếng cồng chiêng vang vọng giữa đồi núi, hòa cùng tiếng côn trùng, tiếng gió thổi qua hàng cây, tạo thành bản nhạc mùa gặt rộn rã.

Tôi vẫn nhớ những mùa gặt năm xưa, khi còn là đứa trẻ ham chơi. Mỗi lần theo mẹ lên rẫy, tôi thích chạy nhảy giữa đám lúa, thích hít hà mùi rơm mới và đuổi bướm trên bờ đất. Có lần bị té ngã, bùn lấm lem đầy mặt, mẹ chỉ cười, phủi đất cho tôi rồi bảo:

– Đất nuôi con đấy, có sao đâu!

Lúc ấy, tôi chưa hiểu hết ý nghĩa của câu nói. Chỉ đến khi lớn lên, rời xa quê, tôi mới cảm nhận được tình yêu đất rẫy, tình yêu quê hương thấm đẫm trong từng hạt gạo, trong từng giọt mồ hôi mặn chát của mẹ cha.

Mùa gặt vì thế không chỉ là thời điểm thu hoạch, mà còn là mùa của ký ức, của gắn kết gia đình. Những bữa cơm có chén gạo trắng dẻo thơm là kết tinh của bao vất vả, hi sinh.

Mùa gặt lúa rẫy mang trong mình bảng màu rực rỡ của thiên nhiên. Sáng, màu vàng tươi rực rỡ trải khắp triền đồi. Trưa, nắng như mật ong đổ xuống, ánh lên trên từng giọt mồ hôi. Chiều, khi hoàng hôn buông, cả không gian chuyển sang màu cam đỏ dịu dàng.

Trong cái tĩnh lặng của rừng núi, tiếng cắt lúa, tiếng côn trùng, tiếng suối róc rách, tất cả hòa quyện thành một bản giao hưởng mùa gặt. Từng cơn gió nhẹ mang theo mùi rơm khô, mùi đất mới, mùi lúa chín, làm lòng người bỗng thấy yên bình đến lạ.

Nhìn những người nông dân gùi những bó lúa vàng nặng trĩu trên vai, tôi thấy trong dáng hình ấy là cả sự kiên cường, bền bỉ và đức hi sinh thầm lặng. Họ không nói nhiều, nhưng từng bước chân đều toát lên niềm tự hào về công việc của mình.

Khi trăng lên, ánh sáng dịu mát phủ khắp triền đồi. Đêm mùa gặt thật khác – không gian tràn ngập mùi thơm của rơm mới, tiếng côn trùng râm ran, và ánh lửa bập bùng từ các nhà sàn. Cả buôn làng quây quần bên nhau, cùng nướng khoai, kể chuyện cổ tích, nói về mùa sau.

Những cụ già rít một hơi thuốc, mắt lim dim nhớ lại thời còn trẻ. Mấy cô gái thì khẽ hát những điệu nhạc dân gian, giọng trong vắt như suối đầu nguồn. Tiếng cười vang lên, hòa trong tiếng cồng chiêng, làm lòng người ấm áp.

Tôi ngồi đó, lặng nghe mọi thứ. Dưới ánh trăng, những bó lúa được xếp gọn gàng như những chiến lợi phẩm vàng óng. Tôi bỗng thấy lòng mình rưng rưng. Mùa gặt – tưởng chừng là chuyện thường niên, mà sao mỗi năm lại khiến con người xúc động đến thế.

Mùa gặt lúa rẫy không chỉ mang lại no đủ, mà còn nhắc con người biết trân trọng công sức lao động, biết yêu thương đất đai quê hương. Mỗi giọt mồ hôi đổ xuống là một lời cảm ơn gửi đến thiên nhiên, là niềm tin vào sự sống.

Ở nơi phố thị, người ta có thể mua gạo dễ dàng trong siêu thị. Nhưng ở đây, hạt gạo là kết quả của từng nhát cuốc, từng đường cày, từng ngày dãi nắng dầm mưa. Bởi vậy, mỗi bữa cơm quê đều là bữa cơm của lòng biết ơn.

Mùa gặt còn là dịp để người trong buôn làng gắn bó với nhau hơn, họ giúp nhau thu hoạch, chia sẻ nhau món cá khô trong bữa ăn. Tình làng nghĩa xóm thêm đậm đà, ấm áp. Cái tình mộc mạc ấy chính là điều giữ cho buôn làng yên bình qua bao mùa giông gió.

Khi những thửa rẫy đã trơ gốc rạ, khi lúa đã chất đầy trong kho, mùa gặt khép lại, nhường chỗ cho mùa gieo trồng mới. Đất lại được nghỉ ngơi, con người lại tiếp tục chuẩn bị cho một chu kỳ mới của sự sống.

Tôi rời rẫy trong buổi chiều cuối mùa. Trên con đường đất đỏ, những dấu chân lấm bùn xen kẽ với vết xe gùi, như lưu lại ký ức của một mùa vàng rực rỡ. Bầu trời, mây vẫn bay thong thả, và trong lòng tôi rộn lên sẽ thưởng thức bữa cơm đầu mùa lúa rẫy.

Mùa gặt lúa rẫy – mùa của đất, của người và của niềm tin. Mùa ấy dạy ta hiểu rằng: mọi hạnh phúc đều được sinh ra từ lao động, mọi no đủ đều có bóng dáng của bàn tay cần mẫn và trái tim biết ơn. Và dẫu đi xa đến đâu, mỗi khi nghe mùi lúa chín thoang thoảng trong gió, ta lại thấy lòng mình trở về – về với triền đồi rực vàng, với tiếng cười trong veo của một mùa gặt năm nào./.