Nhân tìm hiểu mô hình trí tuệ nhân tạo Shennong 3.0 của Trung Quốc
Trên cánh đồng phía Bắc Trung Hoa, mùa thu năm nay gió mang theo mùi lúa chín hòa lẫn hương đất mới. Giữa tiếng máy
bay không người lái lượn quanh, một nhóm sinh viên nông nghiệp đứng bên cánh đồng
lúa mì, mắt dõi
theo màn hình hiển thị những chỉ số về độ ẩm, sâu bệnh, năng suất dự báo. Họ không còn đoán mò bằng kinh nghiệm, mà trò chuyện với một người bạn mới - trí tuệ
nhân tạo mang tên Shennong - Thần Nông, phiên bản 3.0.
Một vị giáo sư mỉm cười
nói nhỏ: “Ngày xưa Thần Nông nếm trăm loại thảo dược cứu dân, nay Thần Nông 3.0 lại ‘nếm’ hàng triệu dữ liệu để cứu mùa màng”.
Đó không chỉ là một biểu tượng công nghệ, mà là lời nhắc về
hành trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang len vào từng thửa ruộng,
từng cánh đồng, từng trang giáo trình, từng nhà máy chế biến nông sản. Những
dòng mã lạnh lùng
nơi phòng máy tính bỗng hóa thân thành hơi ấm của một nền nông nghiệp thông minh, nhân
văn và bền vững.
Khi cơn gió đổi hướng
Thế giới nông nghiệp không còn “đứng yên” trên mảnh đất
truyền thống. Từng cơn gió của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, cảm biến vạn vật đang thổi
về khắp nơi. Trung Quốc có Shennong 3.0, Nhật Bản có SmartRice, châu Âu có FarmBot, Mỹ có Climate AI. Mỗi quốc gia chọn cho mình một con đường, nhưng đều cùng hướng đến một chân lý: công nghệ
là hạt giống của tương lai.
Ngày xưa, người nông dân nhìn trời mà gieo hạt; hôm nay, họ
nhìn dữ liệu để trồng cây. Ngày xưa, người thầy đo mưa, đo nắng bằng mắt; hôm
nay, họ dạy sinh viên đo sự biến đổi khí hậu bằng thuật toán. Ngày xưa, doanh
nghiệp chỉ lo sản
xuất; hôm nay, họ phải học cách sản xuất tri thức.
Cơn gió mới đang thổi qua từng cánh đồng, mang theo cả hương
vị của trách nhiệm và khát vọng. Nó không chỉ làm lung lay những lá lúa, mà còn lay động những tư duy cũ kỹ:
rằng nông nghiệp không thể chỉ “chờ mưa thuận gió hòa”, mà phải tự tạo ra mùa xuân bằng trí tuệ.
Người gieo hạt trên mây
Những nhà khoa học nông nghiệp hôm nay không chỉ cắm cúi trong phòng thí nghiệm. Họ đang “gieo hạt trên mây”, xây dựng các mô
hình trí tuệ nhân tạo, các
hệ thống cảm biến, các bản đồ số hóa đất đai, khí hậu, giống cây, sâu bệnh.
Họ không chỉ nghiên cứu để công bố bài báo, mà để giúp người nông dân biết trước mùa khô sẽ đến sớm, cơn mưa sẽ đến muộn,
cánh đồng sẽ cần bao nhiêu phân hữu cơ và nước tưới.
 |
Những trường đại học nông nghiệp cũng đang dần “chuyển mình”. Phòng học không còn là bốn
bức tường, mà là cả thế giới kết nối qua dữ liệu và mô hình mô phỏng. Sinh viên
không chỉ học cách nhận biết cây bệnh, mà học cách “nói
chuyện với AI”, đặt câu hỏi và khai thác tri thức. Mỗi người trẻ được xem như
một hạt giống đổi mới, có thể nảy mầm ở bất cứ vùng quê nào khi được tưới bằng tri thức.
Doanh nghiệp công nghệ, những “người
đồng hành mới” của ngành nông nghiệp, không chỉ làm ra máy bay phun thuốc hay
phần mềm dự báo thời tiết. Họ đang tạo ra những hệ sinh thái nơi AI, dữ liệu, cảm
biến, robot, blockchain cùng
hợp tấu, đưa nông nghiệp thoát khỏi “cái bẫy thấp” của năng suất, tiến lên “tầng cao” của giá trị, thương hiệu và tri thức.
Từ phòng máy đến thửa ruộng
Trí tuệ nhân tạo chỉ
thực sự có giá trị
khi nó chạm được vào cuộc
sống của người nông dân. Khi một bác nông dân ở miền Tây có thể nói “Ê Siri, coi thử ruộng lúa tui bị sâu gì”,
và AI trả lời bằng tiếng địa phương, thì đó mới là chuyển đổi số đích thực.
Khi một hợp tác xã nhỏ ở Đồng Tháp có thể theo dõi thời tiết, điều tiết nước, lập kế hoạch
thu hoạch và bán hàng qua ứng dụng điện thoại, thì đó chính là đổi mới sáng tạo
ở tầm con người, không phải ở tầm công
nghệ.
 |
Chuyển đổi số trong nông nghiệp không phải là chuyện của vài
dự án “hoành tráng” hay vài khẩu hiệu kêu vang. Nó bắt đầu từ một hạt giống thay đổi
trong tư duy: tư duy biết lắng nghe dữ liệu, tin vào tri thức, và dám học cái mới.
Ngoài kia, gió đang thổi
Gió của thời đại không đợi ai. Nó thổi qua những mái trường nông nghiệp
đang cần mở rộng tầm nhìn. Nó thổi qua những viện nghiên cứu đang cần gắn kết hơn
với cánh đồng. Nó thổi qua những doanh nghiệp
đang cần tìm lại khát vọng sáng tạo. Và
nó cũng thổi qua những người nông dân vẫn cần cù trên đồng đất quê hương.
Nếu ta không dang tay đón lấy, gió sẽ thổi đi mất. Nhưng nếu
ta biết dựng cánh buồm tri thức, biết căng gió công nghệ, biết đặt niềm tin vào
sức sáng tạo của
con người Việt Nam, thì gió ấy sẽ đẩy con thuyền nông nghiệp ta ra khơi, tiến về
phía chân trời mới.
Một ngày nào đó, trên cánh đồng quê mình, có thể cũng sẽ có
“Thần Nông Việt Nam”, không phải là thần thoại, mà là biểu
tượng của trí tuệ con người Việt Nam biết hòa mình với thời đại.
Vì, ngoài kia, gió đang thổi…
Lê Minh Hoan
