Khi cái nắng gay gắt, oi nồng bắt đầu len lỏi vào từng kẽ lá, là lúc đồng lúa chín đều một màu vàng ruộm. Mùa gặt bắt đầu. Chúng tôi được nghỉ hè, chẳng cần ai gọi cũng lon ton theo bố mẹ ra đồng. Từ tinh mơ, cả làng đã rộn rã tiếng í ới gọi nhau.
Bài dự thi “Lúa
gạo Việt – Nguồn cội và tương lai”
THƯƠNG NHỮNG
MÙA GẶT
TRẦN ANH ĐỨC
(Hà Tĩnh)
Đã nhiều năm
xa quê, vậy mà chỉ cần một lần đi ngang cánh đồng vào mùa gặt, bắt gặp hương
lúa mới thơm nồng quyện trong nắng, hay lướt thấy sắc vàng óng ả trải dài như tấm
thảm lụa óng ánh dưới trời, là tim tôi lại nhói lên một nỗi nhớ. Nhớ nhà. Nhớ đến
cồn cào. Nhớ đến da diết.
Ký ức tôi
khi ấy hiện về như một cuộn phim quay chậm: là những cánh đồng lúa rộng mênh
mông thẳng cánh cò bay, là những trưa hè đổ lửa khiến làn da cháy sạm, là hình ảnh
mẹ cắm cúi giữa ruộng sâu, nước ngập quá đầu gối, tay thoăn thoắt gặt lúa. Cha
tôi lầm lũi gánh từng gánh lúa nặng oằn vai. Còn bà, lưng đã còng vẫn cần mẫn
sàng sảy từng hạt lúa vàng khén, từng giọt mồ hôi mặn chát quyện trong hương
rơm thơm dịu dàng.
Tháng 5,
tháng 6 - khi cái nắng gay gắt, oi nồng bắt đầu len lỏi vào từng kẽ lá, là lúc
đồng lúa chín đều một màu vàng ruộm. Mùa gặt bắt đầu. Chúng tôi được nghỉ hè,
chẳng cần ai gọi cũng lon ton theo bố mẹ ra đồng. Từ tinh mơ, cả làng đã rộn rã
tiếng í ới gọi nhau. Xe thồ, liềm, lạt buộc được chuẩn bị đâu ra đấy. Mẹ dậy sớm
nấu ấm nước chè xanh, mang ra đầu bờ để lúc nghỉ tay mọi người cùng ngồi uống,
trò chuyện cho đỡ mệt.
Những tia nắng
đầu tiên của ngày mới đâm xuyên làn mây mỏng, rọi xuống lưng những người nông
dân đang cúi gập. Mồ hôi tuôn như tắm, áo lưng ai cũng ướt sũng. Cúi lên cúi xuống,
tay gặt, lưng mỏi rã rời. Nhưng trong cái vất vả ấy, vẫn râm ran tiếng cười, vẫn
ánh lên trong mắt niềm vui khi thấy những bông lúa cong trĩu hạt, từng hạt mẩy
tròn, đầy đặn báo hiệu một mùa bội thu. Dưới bóng cây đa, người nghỉ chân chuyện
trò, chia nhau ngụm nước chè, cơm đùm lá chuối. Có khi trăng sáng vằng vặc, người
làng còn rủ nhau đi gặt đêm để kịp thu hoạch trước để tránh những buổi chiều nắng
cháy.
Với lũ trẻ
chúng tôi, mùa gặt là mùa của những trò chơi không tên, là tiếng cười vỡ òa khắp
triền đề, là những buổi chiều rượt bắt đàn châu chấu, nồm nộm nơi bờ ruộng mới
gặt. Chúng tôi chụp được đầy tay, mang về chiên giòn lên ăn, béo ngậy và thơm lừng.
Có ruộng lúa vừa gặt xong, nước còn lấp xấp, cha và các anh em tôi tát cá. Đó
là cá rô, cá quả lấp ló bơi rẽ sóng. Những mớ cá tươi rói ấy về được mẹ nấu
canh chua với khế, mát rượi và ngọt lịm vị quê.
Cả làng những
ngày ấy như vào hội. Xe thồ chất đầy lúa đẩy nối nhau về sân nhà. Tiếng máy tuốt
lúa xình xịch khắp xóm vang vọng trong hoàng hôn. Mùi rơm rạ mới, mùi lúa mới nồng
quyện trong gió. Sáng hôm sau, bọn trẻ con hý hứng nghịch ngợm trên từng đụn
rơm, đứa thì lăn như trên nệm êm, đứa thì nhào lộn như Tôn Ngộ Không, đứa thì
tung rơm giống như lạc vào thế giới cổ tích vậy. Rơm từng đụn sau đó được các
ông bà đưa ra phơi từ ngoài ngõ kéo ra đường lớn. Cả con đường được dát một lớp
áo mới, trông rất kỳ diệu, thân thương…
Chơi đùa là
thế, nhưng chúng tôi cũng biết nhiệm vụ của mình là phơi lúa, đảo đều trên những
đường “cày” để từng lớp lúa được “khén”. Một cơn mưa hè bất chợt thôi cũng đủ
làm tiêu tan bao công sức. Mỗi khi nhìn những hạt lúa mẩy tròn, vàng óng phơi đầy
sân, tôi lại nhớ câu: “Một hạt lúa vàng, chín giọt mồ hôi.” Quả thật, từ ngày
gieo hạt xuống ruộng đến khi gặt hái là cả hành trình dài đong đầy hy vọng và
khổ nhọc.
Giờ đây, mỗi
lần về quê, tôi không còn nghe tiếng gọi nhau rôm rả khi mùa gặt đến. Không còn
những đêm trăng sáng đi gặt lúa khi những tiếng cười trong trẻo vang vọng khắp
đồng. Máy gặt liên hoàn chạy ầm ầm, vừa gặt vừa tuốt, vừa đóng bao. Mọi thứ
nhanh hơn, tiện hơn, nhưng lòng tôi lại thấy trống vắng đến lạ. Chỉ khi ấy tôi
mới thấy thương biết bao những mùa gặt đã qua. Thương cái vất vả, cái mộc mạc,
cái nghĩa tình của những ngày xưa.
Nhớ mùi đất
bịn rịn, nhớ tiếng chân bì bõm dưới ruộng, nhớ những giọt mồ hôi mặn đẫm nghĩa
tình quê. Mỗi lần đi ngang mùa gặt, lòng tôi như được gặt lại một vụ mùa ký ức
– đầy ắp thương yêu, đầy ắp hoài niệm…
